Dành cho SV ra trường vào thời điểm khủng hoảng kinh tế

Đây là một bài viết rất hay trên webtretho mà Rùa nghĩ cần phải đăng lên blog. Người viết cũng đã đi làm nhiều năm và có những lời khuyên thật sự chân thành cho những bạn trẻ sắp ra trường. Rùa hy vọng mọi người sẽ cảm thấy được khích lệ, động viên sau khi đọc bài chia sẻ này.

Bài này mình viết riêng để tặng cho một số bạn trẻ đang rơi vào hoàn cảnh “thất nghiệp dài hạn” sau khi ra trường hoặc 3-4 năm rồi vẫn chưa tìm được công việc như ý, hoặc sắp/vừa ra trường và hoang mang chưa biết bắt đầu từ đâu. Những bạn “đa năng” đang có việc làm khá ổn hoặc khá hài lòng với cuộc sống hiện tại (hành nghề tự do), những bạn đã làm việc lâu năm, dày dạn kinh nghiệm xin hãy bỏ qua đừng đọc nhé, xin đừng đọc phớt qua rồi quote lại trách mình thế này thế kia mình thấy rầu lắm. 

Trước tiên, các bạn hãy nghĩ rằng số người như mình là rất nhiều, chứ không phải chỉ mỗi bạn là gặp toàn khó khăn. Kể cả mình, và nhiều bạn được xem là thành công với công việc trong topic này, thì bước khởi đầu cũng rất khó khăn và chẳng ai giống ai. Bạn hãy chấp nhận nó như tất yếu, và nhìn nhận nó như là 1 đoạn đường khó khăn thuộc “số mệnh” của bạn, mà bạn bắt buộc phải vượt qua bằng chính sức lực của mình, rồi mới được hưởng “thái lai”. Ông bà ta có câu “Sông có khúc, người có lúc” là thế đấy.

Bạn thường xuyên gặp gỡ bạn bè, trao đổi thông tin “mày đã tìm được việc chưa, lương được nhiêu” nhưng đừng để thông tin đó ảm ảnh bạn, làm bạn khổ sở vì ghen tỵ “à nó đã có việc làm, lương cao”. Bạn hãy nghĩ việc gặp đó chỉ là để cập nhật thông tin thôi, và hãy dặn bạn bè “biết chỗ nào tuyển dụng thì ới tao nhé”. Vậy thôi. Đừng để bị ám ảnh.

Nếu bị thất nghiệp đã lâu, chắc chắn bạn cảm thấy rất đau đớn, tự ti, tủi hổ. Bạn nhìn lại cái thân mình và buồn rầu nghĩ: từng này tuổi rồi, không 1 xu dính túi, cha mẹ cằn nhằn, bạn bè chê cười, chẳng ai yêu, chẳng dám có người yêu vì biết nói sao về thân thế mình. Rồi đi phỏng vấn hoài vẫn rớt, tự nhiên cảm thấy mình hèn hèn làm sao, muốn tự tin lên cũng khó. Rồi sao mà bọn tuyển dụng hắc ám thế, không chút nhân ái, không chút cảm thông, chúng nhìn mình như thể mình đang nộp đơn ăn xin không bằng. Mỗi lần rời trụ sở 1 cty mà mình vừa “failed” mình ước gì đất nẻ để chui xuống, khỏi phải gặp ai….

Nói tóm lại là bạn rất dễ bị tràn ngập bởi những suy nghĩ âu sầu.Rồi ngày qua ngày bạn giải sầu bằng cách lướt web, nhưng càng đọc càng chán, càng chán lại càng lướt web nhiều, đầu óc như mụ mị đi, thân thể bơ phờ rã rời.

Bạn ao ước giá có 1 phép màu xảy đến: bạn được nhận vào 1 công ty sáng ngời, lịch lãm, mọi người đều niềm nở nhã nhặn, lương cao, rồi sếp giao cho bạn những việc thú vị để bạn tha hồ chứng tỏ năng lực. Rồi bạn sẽ có tất cả: tiền, xe, người yêu, bè bạn, mua sắm thỏa thích…

Mình tin rằng khá nhiều bạn lâm vào tình trạng trên đây. Mình không cười bạn đâu, cũng không phải là thương hại, và mọi người khác cũng thế. Hầu hết chúng ta đều từng trải qua 1 giai đoạn như vậy, cảm xúc như vậy. Chúng ta là con người, hầu hết chúng ta đều sống lương thiện bằng đồng tiền mồ hôi nước mắt kiếm được.

Trước đây mình tham gia 1 khóa học do 1 chuyên gia, giáo sư người Nhật dạy (chỉ là khóa học nội bộ thôi). Khóa ngắn hạn chỉ có 10 ngày nhưng vị giáo sư đã cho cả lớp những bài học kinh nghiệm quý báu, để mình kể lại cho các bạn nghe.Giáo sư đã nói về chuyện “làm thế nào để người Nhật vượt qua những khó khăn, đau thương mất mát tưởng chừng như không thể vực dậy được”. Ông nói: đơn giản thôi, chúng tôi cố gắng không nghĩ nhiều, và xử lý ngay những công việc trước mắt, như người thợ kiên nhẫn đan từng mũi len. Chúng tôi không bỏ phí 1 phút nào. Cứ cần mẫn từng chút một như con ong xây tổ. Bởi vì thành quả là 1 sự tích lũy lâu dài, không phải là “đại nhảy vọt”. Và giáo sư đã khuyên tất cả bọn mình hãy áp dụng điều đó vào cuộc sống hàng ngày, sẽ thấy điều kỳ diệu. Ví dụ, bạn muốn giỏi ngoại ngữ, đừng bao giờ căn vặn bản thân là “bao giờ ta mới nói tiếng A như gió đây”, rồi thở dài, ôi, phải mất những 2 năm cơ à, lâu quá! Mà bạn cứ kệ cứ thoải mái đi, bao giờ giỏi thì giỏi, nhưng mỗi ngày đừng quên học 5 từ mới tiếng Anh, và học ít nhất 1 mẫu câu tiếng Anh. Cứ cần mẫn như vậy bỗng một ngày bạn phải khoái chí thét lên “Eureka” cho mà xem! Đấy là phép màu của sự tích lũy! Giáo sư đã nói vậy đó.

Vì vậy, mình khuyên các bạn là: hãy chấm dứt những suy nghĩ buồn bã ảm đạm kể từ ngày hôm nay. Bạn hãy lên 1 kế hoạch để bắt đầu sự nghiệp của mình, và chìa khóa là “tìm 1 việc làm”.

Bạn đừng tự đặt ách vào cổ mình là “phải có việc làm + lương cao + môi trường tốt”. Bởi đạt được cả 3 cái cùng 1 lúc là cực khó, mà nó phải là thành quả của sự tích lũy như mình đã nói trên kia. Bạn hãy nói với bản thân là, nhận việc gì cũng được, mỗi công việc là một mảnh của quả cầu khổng lồ là cuộc sống là kinh nghiệm của bạn. Bạn hãy hình dung kinh nghiệm và cuộc sống là 1 thứ được ghép từ rất nhiều mảnh – mỗi mảnh là một loại công việc bạn đã từng làm. Nếu bạn làm chỉ độc 1 loại việc, cuộc sống & kinh nghiệm của bạn sẽ giống như 1 mảnh ván phẳng, chỉ có 2 chiều.Nhưng nếu bạn làm được rất nhiều loại công việc: từ bán hàng, lễ tân, thư ký, rồi trưởng phòng, rồi giám đốc…. cuộc sống và kinh nghiệm của bạn sẽ là 1 quả cầu lớn đầy màu sắc. Khi đã tích lũy đủ kinh nghiệm, bạn sẽ thấy cuộc sống thật thú vị - như bạn đang ghen tỵ với những người thành đạt hiện nay đấy. Bạn sẽ là 1 người trong số họ, bạn tự tin, thoải mái nói về mọi lĩnh vực, bạn vui vẻ chia sẻ kinh nghiệm sống, bạn thấy nhân ái hơn, thương yêu mọi người hơn, bạn khoan dung với những tật xấu của con người hơn. Vì bạn đã trải qua tất cả - từ khu ổ chuột đến tấm thảm đỏ mà.

Vì thế mình khuyên bạn: ngay từ ngày mai, bạn hãy dũng cảm lên, đi tìm việc đi và hãy vui vẻ nhận những việc được offer cho bạn. Đừng quá kén chọn vì bạn chưa bước được tí nào. Bạn hãy nhớ giúp mình: mỗi công việc đều đem lại cho bạn rất nhiều lợi ích và bạn hãy cố khai thác triệt để. Đó là sự khác biệt giữa người có khả năng thành công và người không có khả năng đấy bạn ạ. Mình kể bạn nghe chuyện này: năm 2001 mình mới ra trường đi làm cho 1 cty liên doanh. Ban đêm, cty mình thuê 1 bác bảo vệ ngủ đêm ở đó để trông văn phòng. Nghe nói bác là bộ đội xuất ngũ. Bác rất hiền hậu, niềm nở, tốt bụng, gặp bọn mình là chào hỏi và luôn sẵn lòng giúp mọi người những việc nhỏ như dắt xe, xách đồ giúp… mặc dù bọn mình chỉ gặp bác lúc sáng sớm và lúc chiều tối khi bác đến nhận ca thôi. Nhưng 1 hôm thấy phòng nhân sự bảo “sếp tuyển bác ấy làm lái xe riêng rồi nên em phải lo tìm bảo vệ mới, căng quá, tìm đâu ra người đáng tin cậy như bác để trông ban đêm đây”.Hỏi ra thì mọi người mới biết, có mấy lần sếp đi công tác về muộn, ghé ngang VP thấy bác hì hụi lúc thì rửa sân, rửa nhà xe, lúc thì sửa chậu cảnh, thậm chí bác còn pha nước xà bông để rửa gạch ốp mặt tiền văn phòng cho nó sáng đẹp. Mặc dù trong HĐLĐ thì việc chính của bác chỉ là ngủ đêm ở đây để trông chừng trộm thôi!Sếp thấy bác chu đáo quá nên hỏi chuyện, mới biết hồi trước trong quân ngũ bác là lái xe. Sếp thích quá tuyển luôn bác làm nhân viên chính thức của cty, và lái xe riêng cho sếp, dĩ nhiên là lương cao hơn bảo vệ nhiều và đủ mọi phúc lợi khác.Mình cũng nghe nói 1 cậu cử nhân đi làm bồi bàn, mặt mũi sáng sủa lại biết tiếng Anh nên sau 1 lần phục vụ 1 đoàn khách đã được chị giám đốc nhân sự liên hệ lại rồi mời về làm việc, cty nước ngoài hẳn hoi.

Bạn hoàn toàn có thể tạo vận may cho chính bản thân bạn như vậy nên hãy tự tin, hãy mở lòng ra và hãy cố lên nhé. Ngay cả bản thân mình, lúc mới đi làm, mình đi làm không lương đó chứ, chỉ được chia tiền theo công trình thực làm. Thấy bạn bè xông xênh quá cũng tủi, nhưng mình tự nhủ con nhà sãi thì cứ lo quét lá đa cho tốt đi, Hơn 1 năm sau thì mình được mời phỏng vấn ở 1 cty Sing và được nhận ngay lập tức, nhờ anh trưởng phòng ở đó hồi trước cùng làm với mình và biết mình rất chăm chỉ, chịu khó, cầu tiến, và hiền nữa. Từ đó mình như ngộ được cái chìa khóa cho tuyển dụng, và mình hầu như tuyển đâu được đó, lương luôn cao so với mặt bằng chung. Nói vậy các bạn đừng nghĩ là mình luôn gặp may nên cao ngạo, “bố đời” nhé. Thực ra mình va vấp nhiều, “đau thương đến chết” cũng nhiều, cũng từng thất nghiệp, cũng đau khổ như ai, cũng có lúc phải bỏ việc vì hoàn cảnh gia đình, lên voi xuống chó nhiều lắm! Chỉ khác là mình kiên cường, biết là giai đoạn khó khăn chỉ nhất thời, nên dù khổ đến đâu vẫn kiên nhẫn từng tí một để vượt qua. Nên các bạn cũng làm được như mình thôi.

Các bạn sẽ nói, ok, em chấp nhận làm như chị nói, không kén việc nữa, nhưng làm thế nào để em được tuyển đây?

Mình sẽ nói:Trước tiên, thay vì chơi net hàng ngày, hàng tuần, em hãy dành thời gian đó để chăm chút cái CV và Thư đề nghị tuyển dụng! Em hãy tự format cho mình 1 mẫu CV thật là đẹp, đầy đủ thông tin, trình bày một cách khoa học. Em có biết là các nhà tuyển dụng chán như thế nào khi phải đọc những cái CV cụt thun lủn, sơ sài vài dòng mô tả năng lực và kinh nghiệm làm việc của nhân viên hay không? Rồi những cái CV như trò đùa khi hộp thư liên hệ là những cái nick nhố nhăng kiểu boychandoi –girlnoiloan – congchuabupbe@yahoo.com hay không?

Em đừng lười đến mức nộp 1 mẫu CV cho tất cả các loại công việc và các nhà tuyển dụng. Mỗi công việc, mỗi cty có những yêu cầu riêng và em phải viết lại CV, mô tả lại kinh nghiệm làm việc phù hợp với vị trí em muốn ứng tuyển. Em đang thể hiện bản thân trước nhà tuyển dụng mà em còn lười trau chuốt thì làm sao lọt mắt xanh người ta đây? Ví dụ, em muốn ứng tuyển vị trí thư ký thì em phải liệt kê trình độ tin học, trình độ xử lý văn bản, kinh nghiệm giao tiếp, lưu trữ hồ sơ… Còn người ta tuyển nhân viên bán hàng thì em phải ghi rõ rằng em cẩn thận, chu đáo, niềm nở nhiệt tình, em biết cách phân loại kiểm đếm hàng hóa và em từng bán hàng ở nơi A, B, C rất thành công, chẳng hạn.

Trước khi đi phỏng vấn, em hãy lên mạng tìm hiểu hết thông tin liên quan đến cty đó, cố gắng hình dung xem nếu được tuyển thì mình có thể làm gì để cty đó phát triển hơn, và cố gắng hình dung những câu hỏi của họ để chuẩn bị câu trả lời của chính em.Khi đi phỏng vấn, em hãy cố hình dung rằng em đang làm việc cho 1 nơi khác chứ không phải thất nghiệp, rất được họ quý mến, nhưng em muốn ra đi để thử thách bản thân, chứ không phải em cù rù cúi đầu xuống, gương mặt hiện rõ sự căng thẳng, lo lắng, run rẩy hoặc tự ti (khi so sánh ngoại hình và KN với ứng viên khác)…Còn những cách ăn mặc, trả lời phỏng vấn, deal lương lậu… thì chị Brown và các chị khác chia sẻ nhiều rồi, em hãy cố nhập tâm để thực hiện. 

Khi được nhận vào làm rồi, em khoan hãy nhìn quanh so sánh xem thằng A làm được gì, con B lương bao nhiêu mà xài sang thế, mụ C sao vênh váo thế, lão D sao khó chịu thế… Mà em hãy nghĩ, bây giờ thì ta bắt đầu học hỏi để tích lũy kinh nghiệm đây.Em hãy cố từ bỏ thói quen xấu nhiễm phải khi còn đang thất nghiệp: ngủ ngày, thức thâu đêm chơi net, chat chit skype YM với lũ bạn… Mà em hãy chủ động đề nghị được giao việc, thậm chí giao thêm việc nếu em làm chỉ 1 nhoáy là xong việc họ giao. Em hãy nhìn quanh xem có gì học hỏi thêm được không, như sử dụng máy văn phòng, máy in, các thiết bị khác như máy fax, photocopy, thậm chí máy pha cà phê! Em hãy học cách sử dụng các biểu mẫu của cty, nhất là nếu cty em có bộ tiêu chuẩn chất lượng ISO, HACCP, mẫu hợp đồng xuất nhập khẩu, mua bán, bảo hiểm, mẫu HĐ thiết kế, thi công, tư vấn… hay nhiều thứ hay ho khác. Những cái đó có thể em chưa được dạy trong trường đại học hoặc chưa từng tiếp xúc thực tế. Khi đã hiểu biết kha khá, em hãy tìm hiểu xem có cái gì đề nghị cải tiến được không. Những em trai thường hay đề nghị cải tiến về kỹ thuật như các ứng dụng tin học, mạng… Các em gái thường đề xuất các quy trình, biểu mẫu. Ví dụ, có 1 em kế toán thực tập đã giúp cho phòng kế toán cty chị thay toàn bộ các bìa đựng hồ sơ, có mã số, màu sắc khác nhau, sắp xếp đâu vào đó, gọn gàng cực đẹp và cực tiện lợi. Sếp khen hết lời và các chị kế toán cũng rất vui vì các chị quá nhiều việc, lại bầu bí, con nhỏ… nên làm gì còn nghĩ đến chuyện lục đống hồ sơ ra sắp lại cho nó nhọc! Sau đó, em gái ấy còn giúp format lại tất cả các form nội bộ của phòng kế toán dùng để cho nhân viên khai thu chi, đề nghị thanh toán… Em ấy đến thực tập không lương thôi mà ai cũng yêu mến, chắc hẳn sau này đi làm cũng rất được công ty trọng dụng.

Dù em đi làm trái nghề, lương thấp, khá cực… nhưng khi em đang có việc làm thì đến phỏng vấn ở Cty khác, em có thể ngẩng cao đầu tự tin hơn và nói với nhà tuyển dụng rằng em đang phải làm việc trái nghề, nhưng em vẫn rất cám ơn công việc hiện tại vì nó cho em nhiều kiến thức mềm để em có thể làm tốt hơn công việc chính sau này. Em sẽ được đánh giá cao hơn các ứng viên khác và cái chính là con người em toát ra sự tự tin, đáng tin cậy, và tâm thế “em kg được nhận thì em vẫn có việc làm mà chị” điều rất khó có ở người đang thất nghiệp (đây là trường hợp của các em mới ra trường nên mình mong đừng bạn nào quote lại rồi phản bác tôi đây ở nhà 2 năm nuôi con nhưng tôi đi phỏng vấn vẫn ngẩng cao đầu nhé – vì bạn đã tích lũy đủ số năm kinh nghiệm, còn các em mới ra trường thì chưa)

Như chị đã nói nhiều lần và bây giờ vẫn nhắc lại, hãy cố để riêng những phiền muộn của bản thân sang một bên và hãy làm việc cho cty với tâm thế vui vẻ, hợp tác. Đừng vội nghĩ rằng họ bóc lột em, trả em lương bèo, bắt em làm đủ thứ việc ba lăng nhăng như tạp vụ, và uất ức nghĩ bao giờ mình mới kiếm được việc như ý đây. Em hãy nghĩ lại đi nhé vì đại đa số những người rất thành công là những người khởi đầu từ bậc thấp nhất hèn mọn nhất, nhưng họ không bao giờ nghĩ là đang bị chà đạp bị khinh rẻ bị bóc lột, mà họ đều suy nghĩ rất tích cực với nụ cười trên môi và bàn tay chìa ra cho mọi người. Kể cả khi đã là sếp lớn. Em có thể không tin nhưng chị đã gặp rất, rất nhiều sếp lớn, sếp càng lớn thì càng cư xử khéo, hiền hậu, ăn nói nhẹ nhàng khéo léo, nhân hậu, ăn ở rất có tình với khách hàng, với nhân viên (dĩ nhiên trừ loại sếp bẩn thỉu kiểu PMU18, Vinashin, vì đây không phải loại sếp chân chính đi bằng đôi chân của họ)

Ông bà ta có câu “ngưu tầm ngưu mã tầm mã” lại có câu “ở hiền gặp lành”, các em đủ thông minh để học đại học có nghĩa là cũng đủ thông minh để trụ được ở đời, vì thế hãy cố gắng mở lòng ra để sống, cứ đặt lòng tin vào con người, rồi em sẽ thấy, có mất nhưng cũng có được và được khá nhiều. Đừng toan tính vì đã có câu “người tính không bằng trời tính”, “xởi lởi, trời gởi của cho, co ro, trời gò của lại”.

Mong rằng các em sẽ hiểu tâm huyết của chị khi chia sẻ những điều trên đây. Chị và nhiều người đã đi qua con đường đó, và các em cũng sẽ đi qua, 5-7 năm nữa các em cũng sẽ là người chia sẻ KN cho đàn em. Chúc các em mọi điều tốt lành trong cuộc sống.

Nguồn: http://www.webtretho.com/forum/f26/nhieu-cu-nhan-tam-than-vi-khong-xin-duoc-viec-1165720/index33.html